Het riool en de speedboot, Bert Wienen over normaliseren

December 2020

De cijfers liegen er niet om: steeds meer kinderen krijgen psychische hulp of medicatie vanwege AD(H)D, angst of depressie. In sommige gemeenten heeft maar liefst 1 op de 8 kinderen te maken met een vorm van jeugdhulp. Meer dan 4.000 kinderen zitten noodgedwongen thuis. In 2015 slikte 4,3 procent van de kinderen tussen de vijf en vijftien jaar ADHD-medicatie en, 428.000 kinderen krijgen jeugdhulp. De toegang tot medicatie of jeugdhulp loopt via indicaties en medische diagnoses. Hoe zijn we tot deze medicalisering en problematisering gekomen en -belangrijker nog- hoe komen we daar weer uit?

 

Bert Wienen, lector Jeugd aan de Hogeschool Windesheim, gaf onlangs een webinar voor professionals in de gemeente Emmen over ‘normaliseren’. Een kijkje in ons dagelijkse leven waarin het steeds meer draait om prestaties van kinderen. Niet kunnen voldoen aan de overspannen verwachtingen wordt al gauw beleefd als een persoonlijk falen. En dan is de vraag: ‘Wat mankeert dit kind?’ Een diagnose biedt dan voor kinderen, ouders en leerkrachten een uitweg.

Riool


“Maar stel je dat dit niet problematiseert,” aldus Bert Wienen. “En je kijkt eens goed naar de context; welke omstandigheden spelen hier een rol?” Hij gaf het voorbeeld van de rioolbuis. Na de oorlog signaleerde de jeugdgezondheidszorg veel problemen bij kinderen: veel ziektes en onhygiënische situaties. De GGD’s gingen niet meteen met lespakketten aan de slag, maar bleven even op hun handen zitten. De oplossing zat namelijk in de context: toen alle huishoudens aangesloten waren op het riool, losten de problemen op. Niet de kinderen waren de oorzaak, die lag elders.

Speedboot


De tweede metafoor die Bert liet zien is de speedboot. Een supersnelle hypermoderne boot vol kinderen scheurt over het water en aan de achterkant vallen er allemaal kinderen af. Bert Wienen: “Daar storten beleidsambtenaren jeugd en jeugdhulpverleners zich allemaal op: we moeten die kinderen helpen. Met zwemvesten, dan blijven ze drijven. Of beter nog: we leren ze zwemmen, dan houden ze zelf regie. Maar normaliseren is: die speedboot wat langzamer laten varen. En de bestuurders van die boot dat zijn wij allemaal samen.”

Trek samen op


De lector Jeugd heeft een duidelijk advies: “Voer het gesprek over de norm en prestaties van kinderen. Denk aan transformatie zowel voor als achter in de keten: minder snel toewijzen en eerder stoppen met lange trajecten. Trek samen op als jeugdhulpaanbieders en onderwijs. En denk aan het riool en de speedboot.”

Morgen beginnen


De deelnemers aan het webinar, professionals die met jeugdigen en gezinnen werken, praatten met elkaar over de vragen: wat houd je tegen om het morgen anders te gaan doen? Wie betrek je daarbij? Waar zie je kansen of experimenten om toe te passen? Duidelijk is dat er al veel voorbeelden en inzichten zijn, die helpen om minder te problematiseren. “Ouders betrekken, dezelfde ambitie en visie hebben. Meer verbinden. Kinderen die niet in de groeilijn meekomen, niet als probleem ervaren, zolang het kind gelukkig is. Morgen beginnen.” Wethouder Robert Kleine van gemeente Emmen daagde de deelnemers uit om met experimenten te komen om de veranderingen teweeg te brengen. “Ik wil zorgen dat ideeën gefaciliteerd worden. Ik hoor ze graag.”

Doe je mee?


Heb je ideeën of voorbeelden van normaliseren? Neem contact op met info@envedder.nl.